สัญลักษณ์ของธาตุ
ในอดีต นักวิทยาศาสตร์ชื่อ จอห์น ดาลตัน เสนอให้ใช้รูปภาพเป็นสัญลักษณ์แทนธาตุชนิดต่างๆ ดังตัวอย่าง
ในปัจจุบัน เราใช้สัญลักษณ์ของธาตุตามแนวความคิดของ โจห์น จาคอบ เบอร์ซีเลียส โดยเขาเสนอให้ใช้อักษรแทนชื่อธาตุ ซึ่งมีหลักเกณฑ์ดังนี้
1. ใช้อักษรตัวแรกของชื่อธาตุในภาษาอังกฤษหรือภาษาลาติน เขียนด้วยตัวพิมพ์ใหญ่
2. ถ้าตัวอักษรตัวแรกของชื่อธาตุซ้ำกัน ให้เขียนอักษรตัวถัดไปด้วยตัวพิมพ์เล็ก ดังแสดงในตาราง
ตัวอย่างสัญลักษณ์ของธาตุบางชนิดที่เราคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน
ตารางที่ 1 ตัวอย่างสัญลักษณ์ของธาตุ
ธาตุ | สัญลักษณ์ | ชื่อภาษาอังกฤษ | ชื่อภาษาละติน |
ไฮโดรเจน | H | Hydrogen | - |
คาร์บอน | C | Carbon | - |
ไนโตรเจน | N | Nitrogen | - |
ออกซิเจน | O | Oxygen | - |
โซเดียม | Na | Sodium | Natrium |
โปแทสเซียม | K | Potassium | Kalium |
เลขมวล = p+n
เลขอะตอม = p
นักวิทยาศาสตร์จะบอกจำนวนอนุภาคมูลฐานในอะตอมของธาตุแต่ละชนิดโดยใช้สัญลักษณ์นิวเคลียร์ ซึ่งประกอบด้วยตัวเลข 2 จำนวน อยู่ในตำแหน่งล่างซ้ายและบนซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ (X) โดย
ตัวเลขในตำแหน่งล่างซ้าย เรียกว่า “เลขอะตอม” (Z)
ตัวเลขในตำแน่งบนซ้าย เรียกว่า “เลขมวล” (A)
เลขอะตอม (Atomic Number) ใช้สัญลักษณ์เป็น Z
คือ ตัวเลขที่แสดงจำนวนโปรตอน (p) สำหรับธาตุชนิดเดียวกันจะต้องมีจำนวนโปรตอน(p) เท่ากันเสมอ นั่นก็คือ เลขอะตอมจะต้องเท่ากันเสมอ ดังนั้น ธาตุต่างชนิดจะมีเลขอะตอมไม่ซ้ำกัน โดยในอะตอมที่เป็นกลางจะมีจำนวนโปรตอน (p) เท่ากับจำนวนอิเล็กตรอน (e) ดังนั้น
เลขอะตอม = จำนวนโปรตอน (p) = จำนวนอิเล็กตรอน (e) = Z
เลขมวล (Mass Number) ใช้สัญลักษณ์เป็น A
คือ ตัวเลขที่แสดงผลรวมจำนวนโปรตอน (p) และ นิวตรอน (n) ในนิวเคลียสของอะตอม ดังนั้นเลขมวล = จำนวนโปรตอน (p) + จำนวนนิวตรอน (n) = A
นั่นคือ จำนวนนิวตรอน (n) หาได้จาก เลขมวล – เลขอะตอม
หรือ จำนวนนิวตรอน (n) = A - Z
ตารางที่ 2 แสดงสัญลักษณ์นิวเคลียร์และอนุภาคมูลฐานของธาตุบางชนิด
สัญลักษณ์ (  X) | เลขมวล (A) | เลขอะตอม (Z) | อนุภาคมูลฐานในอะตอม | ||
โปรตอน | นิวตรอน | อิเล็กตรอน | |||
 He | 4 | 2 | 2 | 2 | 2 |
 Be | 9 | 4 | 4 | 5 | 4 |
 O | 16 | 8 | 8 | 8 | 8 |
 Na | 23 | 11 | 11 | 12 | 11 |
 Al | 27 | 13 | 13 | 14 | 13 |
ไอโซโทป หมายถึง
ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขอะตอมเท่ากัน แต่มีเลขมวลต่างกัน หรือธาตุชนิดเดียวกันที่มีจำนวนโปรตอนเท่ากัน แต่มีจำนวนนิวตรอนต่างกัน
สิ่งที่เหมือนกันของไอโซโทป สิ่งที่ต่างกันของไอโซโทป
1. จำนวนโปรตอนเท่ากัน 1. มวลของอะตอมต่างกัน
2. จำนวนอิเล็กตรอนเท่ากัน 2. จำนวนนิวตรอนต่างกัน
3. เลขอะตอมเท่ากัน 3. เลขมวลต่างกัน
การเขียนสัญลักษณ์ของไอโซโทป ต้องเขียนเป็นสัญลักษณ์นิวเคลียร์ เช่น ธาตุไฮโดรเจน (H) มี 3 ไอโซโทป ดังนี้
ตารางที่ 4 แสดงการเขียนสัญลักษณ์ไอโซโทปของธาตุไฮโดรเจน (H)
สัญลักษณ์นิวเคลียร์ | ชื่อเฉพาะ | สัญลักษณ์ |
1.  H | โปรเทียม (Protium) | H |
2.  H | ดิวเทอเรียม (Deuterium) | D |
3.  H | ทริเทียม (Tritium) | T |
คลิปเรื่องสัญลักษณ์ของธาตุ
ลิงค์แบบฝึกหัดเรื่องสัญลักษณ์ของธาตุ
