สัญลักษณ์ของธาตุ

สัญลักษณ์ของธาตุ

                ในอดีต  นักวิทยาศาสตร์ชื่อ จอห์น  ดาลตัน   เสนอให้ใช้รูปภาพเป็นสัญลักษณ์แทนธาตุชนิดต่างๆ  ดังตัวอย่าง

               

    

รูป  แสดงตัวอย่างสัญลักษณ์ของธาตุตามแนวคิดของ  จอห์น  ดาลตัน

                ในปัจจุบัน  เราใช้สัญลักษณ์ของธาตุตามแนวความคิดของ  โจห์น  จาคอบ  เบอร์ซีเลียส  โดยเขาเสนอให้ใช้อักษรแทนชื่อธาตุ  ซึ่งมีหลักเกณฑ์ดังนี้

1.   ใช้อักษรตัวแรกของชื่อธาตุในภาษาอังกฤษหรือภาษาลาติน  เขียนด้วยตัวพิมพ์ใหญ่

2.   ถ้าตัวอักษรตัวแรกของชื่อธาตุซ้ำกัน   ให้เขียนอักษรตัวถัดไปด้วยตัวพิมพ์เล็ก  ดังแสดงในตาราง

ตัวอย่างสัญลักษณ์ของธาตุบางชนิดที่เราคุ้นเคยในชีวิตประจำวัน

ตารางที่ 1   ตัวอย่างสัญลักษณ์ของธาตุ

ธาตุ	สัญลักษณ์	ชื่อภาษาอังกฤษ	ชื่อภาษาละติน
ไฮโดรเจน	H	Hydrogen	-
คาร์บอน	C	Carbon	-
ไนโตรเจน	N	Nitrogen	-
ออกซิเจน	O	Oxygen	-
โซเดียม	Na	Sodium	Natrium
โปแทสเซียม	K	Potassium	Kalium

สัญลักษณ์นิวเคลียร์

                   เลขมวล     =    p+n              

                  เลขอะตอม  =  p

นักวิทยาศาสตร์จะบอกจำนวนอนุภาคมูลฐานในอะตอมของธาตุแต่ละชนิดโดยใช้สัญลักษณ์นิวเคลียร์  ซึ่งประกอบด้วยตัวเลข  2  จำนวน   อยู่ในตำแหน่งล่างซ้ายและบนซ้ายของสัญลักษณ์ธาตุ (X)  โดย

                ตัวเลขในตำแหน่งล่างซ้าย              เรียกว่า  “เลขอะตอม”  (Z)

                ตัวเลขในตำแน่งบนซ้าย                   เรียกว่า   “เลขมวล”     (A)

เลขอะตอม  (Atomic  Number)   ใช้สัญลักษณ์เป็น  Z

             คือ  ตัวเลขที่แสดงจำนวนโปรตอน  (p)  สำหรับธาตุชนิดเดียวกันจะต้องมีจำนวนโปรตอน(p) เท่ากันเสมอ   นั่นก็คือ เลขอะตอมจะต้องเท่ากันเสมอ  ดังนั้น  ธาตุต่างชนิดจะมีเลขอะตอมไม่ซ้ำกัน   โดยในอะตอมที่เป็นกลางจะมีจำนวนโปรตอน (p)  เท่ากับจำนวนอิเล็กตรอน (e)   ดังนั้น  

เลขอะตอม  =  จำนวนโปรตอน (p)  =  จำนวนอิเล็กตรอน (e) =  Z

เลขมวล  (Mass  Number)   ใช้สัญลักษณ์เป็น  A

          คือ  ตัวเลขที่แสดงผลรวมจำนวนโปรตอน (p)  และ นิวตรอน (n)  ในนิวเคลียสของอะตอม  ดังนั้น
เลขมวล   =   จำนวนโปรตอน (p) +  จำนวนนิวตรอน (n)  =  A                                           

นั่นคือ                     จำนวนนิวตรอน (n)  หาได้จาก  เลขมวล – เลขอะตอม

หรือ                    จำนวนนิวตรอน (n)  =  A - Z

ตารางที่ 2  แสดงสัญลักษณ์นิวเคลียร์และอนุภาคมูลฐานของธาตุบางชนิด

สัญลักษณ์ (X)	เลขมวล (A)	เลขอะตอม (Z)	อนุภาคมูลฐานในอะตอม
			โปรตอน	นิวตรอน	อิเล็กตรอน
He	4	2	2	2	2
Be	9	4	4	5	4
O	16	8	8	8	8
Na	23	11	11	12	11
Al	27	13	13	14	13

ไอโซโทป   หมายถึง 

          ธาตุชนิดเดียวกันที่มีเลขอะตอมเท่ากัน  แต่มีเลขมวลต่างกัน  หรือธาตุชนิดเดียวกันที่มีจำนวนโปรตอนเท่ากัน   แต่มีจำนวนนิวตรอนต่างกัน

             สิ่งที่เหมือนกันของไอโซโทป                                สิ่งที่ต่างกันของไอโซโทป

1.             จำนวนโปรตอนเท่ากัน                                       1.  มวลของอะตอมต่างกัน

2.             จำนวนอิเล็กตรอนเท่ากัน                             2.  จำนวนนิวตรอนต่างกัน

3.             เลขอะตอมเท่ากัน                                              3.   เลขมวลต่างกัน

การเขียนสัญลักษณ์ของไอโซโทป  ต้องเขียนเป็นสัญลักษณ์นิวเคลียร์  เช่น  ธาตุไฮโดรเจน (H)  มี  3  ไอโซโทป  ดังนี้

ตารางที่ 4  แสดงการเขียนสัญลักษณ์ไอโซโทปของธาตุไฮโดรเจน (H)

สัญลักษณ์นิวเคลียร์	ชื่อเฉพาะ	สัญลักษณ์
1.       H	โปรเทียม (Protium)	H
2.     H	ดิวเทอเรียม  (Deuterium)	D
3.    H	ทริเทียม (Tritium)	T

คลิปเรื่องสัญลักษณ์ของธาตุ

ลิงค์แบบฝึกหัดเรื่องสัญลักษณ์ของธาตุ

http://www.srb1.go.th/supervie/navattagam_50/elearning/atomic%20number-posttest.html

http://nakhamwit.ac.th/pingpong_web/m&c_web/Exercise_07.htm

ตารางธาตุในปัจจุบัน

     เนื่องจากปัจจุบันนักเคมีพบว่า การจัดเรียงตัวของอิเล็กตรอนในอะตอมของธาตุมีส่วนสัมพันธ์กับสมบัติต่าง ๆ ของธาตุ กล่าวคือ ถ้าเรียงลำดับธาตุตามเลขอะตอมจากน้อยไปหามาก จะพบว่าธาตุที่มีสมบัติคล้ายคลึงกันเป็นช่วง ๆ ตามลักษณะของการจัดเรียงอิเล็กตรอนในอะตอมของธาตุนั้น ดังนั้นในปัจจุบันจึงจัดตารางธาตุโดยเรียงตามเลขอะตอมจากน้อยไปมาก


   ธาตุในแต่ละหมู่ ของกลุ่ม A ถ้ามีสมบัติคล้ายกันจะมีชื่อเรียกเฉพาะหมู่ เช่น

• ธาตุหมู่ IA เรียกว่า โลหะอัลคาไล (alkali metal) ได้แก่ Li , Na , K , Rb , Cs , Fr
• ธาตุหมู่ IIA เรียกว่า โลหะอัลคาไลน์เอิร์ท (alkaline earth) ได้แก่ Be Mg Ca Sr Ba Ra
• ธาตุหมู่ VIIA เรียกว่า ธาตุเฮโลเจน (halogen) ได้แก่ F Cl Br I At
• ธาตุหมู่ที่ VIIIA เรียกว่า ก๊าซเฉื่อย (Inert gas) ได้แก่ He Ne Ar Kr Xe Rn

      สำหรับการแบ่งธาตุเป็นคาบ ธาตุทั้งหมดในตารางธาตุแบ่งเป็น 7 คาบ ซึ่งในแต่ละคาบอาจจะมีจำนวนธาตุไม่เท่ากัน เช่น สำหรับคาบต่าง ๆ ในตารางธาตุแบ่งเป็น 7 คาบดังนี้

• คาบที่ 1 มี 2 ธาตุ คือ H , He
• คาบที่ 2 มี 8 ธาตุ คือ ตั้งแต่ Li ถึง Ne
• คาบที่ 3 มี 8 ธาตุ คือ ตั้งแต่ Na ถึง Ar
• คาบที่ 4 มี 18 ธาตุ คือ ตั้งแต่ K ถึง Kr
• คาบที่ 5 มี 18 ธาตุ คือ ตั้งแต่ Rb ถึง Xe
• คาบที่ 6 มี 32 ธาตุ คือ ตั้งแต่ Cs ถึง Rn
• คาบที่ 7 มี 19 ธาตุ คือ ตั้งแต่ Fr ถึง Ha

     รวมทั้งหมด 105 ธาตุ เป็นก๊าซ 11 ธาตุ คือ H , N , O , F , Cl , He , Ne , Ar , Kr , Xe และ Rn เป็นของเหลว 5 ธาตุ คือ Cs , Fr , Hg , Ga และ Br ที่เหลือเป็นของแข็งสำหรับ 2 แถวล่างเลขอะตอม 58 - 71 และ 90 - 103 เป็นธาตุกลุ่มย่อยที่แยกมาจากหมู่ IIIB ในคาบที่ 6 และ 7 เรียกธาตุในกลุ่มย่อยนี้รวม ๆ ว่า กลุ่มธาตุเลนทาไนด์ และกลุ่มธาตุแอกทิไนด์
     นอกจากนี้เมื่อพิจารณาธาตุหมู่ IIIA ไปทางขวามือ จะพบเส้นหนักหรือเส้นทึบเป็นแบบขั้นบันได เส้นหนักนี้จะเป็นเส้นแบ่งกลุ่มธาตุโลหะและอโลหะ กล่าวคือ ธาตุทางขวาของเส้นขั้นบันไดจะเป็นอโลหะ ธาตุทางซ้ายมือของเส้นขั้นบันไดจะเป็นโลหะ ธาตุที่อยู่ชิดกับเส้นขั้นบันได เป็นธาตุกึ่งโลหะ ซึ่งมีทั้งสมบัติของโลหะและอโลหะ เช่น ธาตุ B , Si , Ge , As , Sb , Te


               ลองมาร้องเพลงตารางธาตุกันนะค่ะ



ลิงค์แบบฝึกหัดเรื่องตารางธาตุ
    http://www.vcharkarn.com/exam/index.php/set/791

   http://www.il.mahidol.ac.th/e-media/ap-chemistry1/atomic_structure/eq.htm

เพลงตารางธาตุ

คำสั่ง   ให้นักเรียนดูคลิปต่อไปนี้แล้วบันทึกชื่อธาตุที่อยู่ในคลิป